OPOZYCJA GLIWICKA 1945-1990 MAREK GABRYŚ
Gabryś

MAREK GABRYŚ

Urodził się 18 kwietnia 1926 r. w Częstochowie, w rodzinie Mieczysława i Henryki z d. Bajkowskiej. Żołnierz Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. Uczestnik powstania warszawskiego. Po jego upadku wywieziony przymusowo na roboty do Finlandii i Norwegii. W listopadzie 1946 r. powrócił do rodzinnego miasta. W 1947 r. ukarany karą więzienia za nielegalne posiadanie broni. W 1951 r. rozpoczął studia na Politechnice Śląskiej. Po ich ukończeniu w 1955 r. znalazł zatrudnienie w Biurze Projektów Przemysłu Hutniczego „Biprohut” w Gliwicach. W przedsiębiorstwie pełnił stanowisko projektanta w Dziale Planów Generalnych T20.

Biurowiec Biura Projektów Przemysłu Hutniczego „Biprohut”, Gliwice 1973 r. Fot. Cz. Siemianowski, zbiory Muzeum w Gliwicach

W 1980 r. był głównym inicjatorem założenia NSZZ „Solidarność” i przewodniczącym Komisji Zakładowej w Biprohucie. W okresie od 22 grudnia 1980 r. do 19 grudnia 1989 r. rozpracowywany przez Służbę Bezpieczeństwa w ramach Sprawy Operacyjnego Rozpracowywania kryptonim „Bokser”. Opracowywał komunikaty radiowe wygłaszane na terenie zakładu, w czerwcu 1981 r. uruchomił maszynę poligraficzną, na której w październiku 1981 r. wydał pierwszy numer biuletynu informacyjnego KZ NSZZ „Solidarność” zatytułowany „Solidarność. Równość. Niepodległość”. Zakładał komórki Konfederacji Polski Niepodległej i Komisji Obrony Więzionych za Przekonania na terenie Gliwic i Zabrza. Pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Ogólnopolskiej Komisji Porozumiewawczej Jednostek Projektowania NSZZ „Solidarność”. Na początku grudnia 1981 r. wydrukował około 1000 sztuk ulotek z odezwą do mieszkańców Gliwic, nawołującą do strajków i walki z władzą. Ulotki zostały rozkolportowane na terenie całego miasta. 13 grudnia 1981 r. internowany i osadzony w ośrodku odosobnienia w Zabrzu-Zaborzu, przewodniczący Rady Internowanych. Następnie był osadzony w areszcie śledczym komendy wojewódzkiej MO w Katowicach, Jastrzębiu-Szerokiej, Uhercach. Kilkakrotnie hospitalizowany w Sanoku i Ustrzykach, następnie w Kielcach-Piaskach. Zwolniony z internowania 13 grudnia 1982 r., aktywnie uczestniczy w działalności Duszpasterstwa Ludzi Pracy oraz współorganizuje Msze za Ojczyznę przy kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Gliwicach. W 1985 r. był inicjatorem na terenie Gliwic wystosowania petycji do Rady Państwa PRL, tzw. list stu intelektualistów, w sprawie niedemokratycznej ordynacji wyborczej i uwolnienia więźniów politycznych. 31 sierpnia 1987 r., przebywając w Republice Federalnej Niemiec, wziął udział w otwarciu wystawy zdjęć Niezależnej Oficyny Fotograficznej „Dementi” z Wrocławia oraz wydawnictw niezależnych. W czasie wizyty odbył spotkanie z ministrem pracy RFN Norbertem Blumem.

W lutym 1988 r. uczestnik Zgromadzenia Działaczy Solidarności Regionu Śląsko-Dąbrowskiego w Łączy, przewodniczący Zgromadzenia. W lutym 1989 r. współorganizator II Zgromadzenia Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Śląsko-Dąbrowskiego w Ustroniu-Polanie. W latach 1989–1990 członek Gliwicko-Zabrzańskiego Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. W 1989 r. członek Miejskiej Komisji Wyborczej w Gliwicach. W 1990 r. delegat na III Walne Zgromadzenie Delegatów Regionu Śląsko-Dąbrowskiego, delegat na II Krajowy Zjazd Delegatów. W 1990 r. podczas wyborów prezydenckich szef sztabu wyborczego Lecha Wałęsy w Regionie Śląsko-Dąbrowskim. W latach 1990–1991 dyrektor ds. administracyjno-socjalnych w Przedsiębiorstwie Inżynierskim „Biprohut” Sp. z o.o. W okresie 1995–2005 członek zespołu redakcyjnego „Zeszytów Historycznych Solidarności Regionu Śląsko-Dąbrowskiego”. Odznaczony m.in. Medalem Wojska (Londyn 1948), Srebrnym Krzyżem Zasługi (1966), Krzyżem Armii Krajowej (Londyn 1985), Złotym Medalem NSZZ „Solidarność” Regionu Śląsko-Dąbrowskiego (2000). Zmarł 10 października 2005 r. Pochowany w Gliwicach.

Źródła:

Archiwa

Archiwum IPN w Katowicach, sygn. akt:

AIPN Ka 043-997, t. 1

AIPN Ka 043-997, t. 2

Wydział Archiwalny IPN w Kielcach, sygn. akt:

AIPN Ki 45/111

Netografia

http://www.encysol.pl/wiki/Marek_Gabry%C5%9B [dostęp: 6 kwietnia 2019]