OPOZYCJA GLIWICKA 1945-1990 Akademicka Grupa Oporu Politechniki Śląskiej (AGO)

Akademicka Grupa Oporu Politechniki Śląskiej (AGO)

Powstała 13 grudnia 1981 r. jako grupa osób zaangażowanych w ratowanie księgozbioru uczelnianej Solidarności. Inicjatorzy: studenci Henryk Metz i Andrzej Sobański oraz asystent z Wydziału Automatyki Andrzej Jarczewski; wkrótce dołączyli: Sylwester Chojkiewicz (pierwszy przewodniczący AGO), Piotr Jankowski, Krzysztof Cegielski, Marek Rak, Kazimierz Matuszny, Witold Gabryś i inni; spośród naukowców do AGO należeli m.in. Anna Dubińska (obecnie Szczerbińska), Henryk Jakubiec, Krzysztof Stangel.

Ulica Zwycięstwa, Gliwice ok. 1980 r.
Fot Cz. Siemianowski, zbiory Muzeum w Gliwicach

Całością kierował Andrzej Jarczewski utrzymujący stały kontakt z Tadeuszem Drzazgowskim, rzeczywistym organizatorem i przewodniczącym II Garnituru Gliwickiej Delegatury RKW NSZZ „Solidarność” Regionu Śląsko-Dąbrowskiego. Do najbardziej spektakularnych działań AGO należało współorganizowanie manifestacji w Gliwicach 3 maja i 31 sierpnia 1982 r. 10 listopada 1982 r. na wezwanie AGO (zgodnie z apelem Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej) ok. 300 studentów Wydziału Automatyki opuściło zajęcia na 15 min i w ustalonym porządku spacerowało korytarzami i schodami.

Strona tytułowa „Biuletynu Akademickiej Grupy Oporu Politechniki Śląskiej (AGO)”, zbiory Muzeum w Gliwicach

W ramach AGO istniało kilka struktur: 1. Grupa Pomocowa – powstała w pierwszych miesiącach stanu wojennego i do 1988 r. (niezależnie od AGO) pomagała finansowo i rzeczowo rodzinom internowanych i uwięzionych, także w znalezieniu pracy, zapłaceniu grzywien itd.; 2. Wydawnictwo AGO – po przeszkoleniu przez Tadeusza Drzazgowskiego wydawało pismo „AGO”, także tomik poezji „Reduta Śląska” (1982) i prozy „Stan ducha” (1983), drukowało pismo „Manifestacja Gliwicka” (od maja 1982 r. i sporadycznie w następnych latach), w 1982 r. także 3 nr. dodatku literackiego „Stan Ducha”; po utracie drukarni w połowie 1984 r. drukowało m.in. „Tygodnik Wojenny” z klisz dostarczonych z Warszawy, kartki okolicznościowe itp.; 3.

Strona tytułowa „Manifestacji Gliwickiej”,
zbiory Muzeum w Gliwicach

Niezależny Zespół Studentów Fotografów – wydał dwa albumy fotograficzne, każdy w nakładzie kilkudziesięciu egz. z otrzymanych klisz: „Wydarzenia Gdańskie” i „Lubin ’82”, dokumentował wydarzenia bieżące; 4. Niezależna Grupa Malarzy Pejzaży – wyspecjalizowana w malowaniu na murach; w nocy 23/24 lipca 1982 r. Jarosław Cyrankiewicz z pomocą NGMP namalował napis „Solidarność żyje” na wieżowcu przy al. Majowej 16 w Gliwicach pionowo od 10. piętra do parteru; 5. Struktura kolportażowa, w której działali: Kazimierz Matuszny, Marek Rak, Mirosława Słoboda i inni. W czerwcu 1984 r. aresztowano Jarosława Cyrankiewicza i W. Gabrysia (zwolnieni w lipcu 1984 r. na mocy amnestii), we wrześniu 1985 r. Andrzeja Jarczewskiego. Do 1989 r. AGO utrzymywała kolportaż, wspierała reaktywowanie Niezależnego Zrzeszenia Studentów, uczestniczyła m.in. w informowaniu Radia Wolna Europa o strajkach górniczych w sierpniu 1988 r. Pod KWK „Knurów” zatrzymano wtedy Andrzeja Jarczewskiego, Kazimierza Matusznego i Mirosława Słobodę, którzy później ze Sławomirem Skrzypkiem (NZS) zorganizowali ostatnią gliwicką manifestację 3 maja 1989 r.

Manifestacja zorganizowana 3 maja 1989 r. pod hasłem „Na razie bierzemy 35% demokracji”, ul. Zwycięstwa w Gliwicach. Na czele idą m.in. Zbigniew Pańczyk, Krzysztof Gosiewski, Elżbieta Seferowicz, Janusz Stainhof,
zbiory Stowarzyszenia Pokolenie z Katowic

Andrzej Jarczewski

Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, tom 2, Warszawa 2010, s.17.